Pirot: Tkalje ne daju da izumre stari zanat

Pirot, grad u blizini granice s Bugarskom, se nekad nalazio na važnom trgovačkom putu između Istoka i Zapada. Gotovo svaka kuća u tom gradu na jugoistoku Srbije ima po jedan pirotski ćilim - prostrt na podu, prebačen preko nameštaja ili okačen na zidu, prenosi AP.

Pa ipak, vekovima starom zanatu tkanja ćilima preti izumiranje, a jedna grupa žena se bori da ga održi u životu.

"Tkanje ćilima u Pirotu je u najvećoj krizi u svojoj istoriji... jedan redak zanat na ivici nestanka", kažu u grupi Damsko srce.

Čuvene zbog svoje lepote i deo bogatog srpskog nasleđa, pirotske ćilime tkaju lokalne žene od domaće vune prema posebnim pravilima starim stotinama godina.

"To je vrlo spor proces. Potrebno je mnogo vremena da se izatka pirotski ćilim", kaže Slavica Ćirić, koja je pre nekoliko godina pokrenula projekat Damsko srce uz pomoć vlasti i donora, među kojima je i USAID.

Sedeći na niskim drvenim klupama, žene tanano tkaju, koristeći samo svoje prste na nitima vune razapetim na vertikalnim tkalačkim stanovima. Zbog toga što se tka ručno, a geometrijska šara je kompleksna, jedna tkalja može da izatka manje od jednog kvadratnog metra ćilima mesečno, objašnjava Ćirićeva.

Marina Cvetković iz beogradskog Etnografskog muzeja kaže da su pirotski ćilimi poznati po svom bogatstvu boja i kompoziciji. Postoji gotovo 100 motiva ovih ćilima. Originalni su izuzetno gusto tkani, tanki i isto izgledaju s lica i s naličja.

"Sigurno znamo da su pirotski ćilimi postojali u 18. i 19. veku, ali neki stručnjaci procenjuju da potiču još iz 16. veka", ističe Cvetkovićeva.

Broj tkalja je sa 5.000 pre jednog veka danas opao na svega desetak koje se time profesionalno bave i nekoliko starijih žena, napominje Slavica Ćirić, dodajući da sve ove žene vole svoj posao.

"Za većinu ljudi, to su samo živopisni ćilimi, ali mi u njima vidimo nešto više. Vidimo priču ispričanu kroz simbole i boje", kaže Ćirićeva.