Manastir Lipovac kod Aleksinca

Podignut je u drugoj polovini XIV veka na izvoru Sanstefanske reke, kod stene Leskovik na kojoj se nalazio utvrđeni grad. Prvobitno je crkva podignuta kao pridvorna crkva lokalnog velikaša, a kasnije (1399) biva pretvorena u manastir. Sama crkva ima osnovu trikonhosa sa kupolom, a kasnije su joj na zapadnoj strani dograđeni narteks (1399) i veliki zvonik (1938). Njen hramovni svetac je bio sveti Stefan. U narodu se odomaćio naziv Lipovačkog manastira kao manastira svetog Stefana, iako je on posvećen Preobraženju Gospodnjem.

Zaštitni radovi na crkvenoj arhitekturi su obavljeni u manjoj meri 1953. godine. Kasnije su usledili radovi na arheološkom istraživanju kompleksa, nakon čega su restaurirani crkva, stari konak i veliki bedem. Danas se nalazi pod zaštitom republike Srbije, kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.

Današnja manastirska crkva je podignuta u drugoj polovini XIV veka, kod stene Leskovik, na čijem se vrhu nalazio utvrđeni Lipovački Grad. Crkva je tada podignuta kao pridvorna crkva nepoznatog velmože koji je držao tvrđavu. On je sa porodicom sahranjen u njenom jugozapadnom delu, u bogato obdarenim grobnicama.

Krajem veka, monah Gerasim je 1399. godine crkvi dogradio narteks i živopisao ga. Crkva je tada pretvorena u manastir, čijem vlastelinstvu su srpski knezovi Stefana i Vuk Lazarević dodali i neke svoje vinograde.

Tokom otomanskog doba, manastir Lipovac se pominje u njihovim defterima. Njegova unutrašnjost je ponovo živopisana krajem XV veka i delovi tog slikarstva se danas mogu videti na pandatifima i kupolnom tamburu.

U XIV veku, manastirski kompleks je dobio nov konak, koji je podignut severozapadno od same crkve, kojoj je 1938. godine na zapadnoj strani dozidana kula zvonara velikih dimenzija. Tom prilikom je ruski slikar iz Moldavije Ivan Dikin oslikao celokupnu unutrašnjost manastirske crkve.

Foto: Mladen Stanojević